Odkryj ponad 800 lat historii!
Serdecznie witamy Państwa na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego! Setki fascynujących budowli z cegły w otoczeniu idyllicznych krajobrazów i malowniczych starych centrów miejskich otworzą przed Państwem fascynujący świat unikatowego północnoeuropejskiego stylu architektonicznego: gotyku ceglanego.
Przed 800 laty bogactwo i władza koncentrowały się wzdłuż szlaków handlowych m.in. Hanzy. Świadczą o tym po dziś dzień prawdziwe cuda architektury: potężne kościoły, ratusze, liczne kamienice mieszczańskie czy obwarowania miejskie. Budowle te są charakterystyczne dla państw położonych wzdłuż wybrzeży Morza Bałtyckiego. Zapraszamy Państwa do odkrywania tych średniowiecznych perełek w Danii, Niemczech oraz Polsce!
10 lat Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego
Przez dwa i pół dnia członkowie stowarzyszenia „Europäische Route der Backsteingotik e. V.” (Europejski Szlak Gotyku Ceglanego) świętowali jubileusz 10-lecia istnienia organizacji. Obchody odbyły się w Greifswaldzie – miejscu, w którym 10 lat wcześniej powołano do życia stowarzyszenie.
W dniach 24-26 września 2017 r. uczestnicy imprezy poznali lepiej Greifswald – podczas wieczornego oprowadzania przez przewodnika w historycznym stroju stróża nocnego (niem. Nachtwächterführung) – oraz podczas szczegółowego oprowadzania po Katedrze pw. św. Mikołaja i Kościele Mariackim. Ponadto 25 września odbyła się wycieczka statkiem do ruin klasztoru Eldena w pobliskiej wiosce rybackiej Wieck. Wieczorami, wspólnie z gośćmi reprezentującymi świat polityki i turystyki, w przyjemnej atmosferze świętowano w Krajowym Muzeum Pomorza (niem. Pommersches Landesmuseum). 26 września 2017 r., w dniu jubileuszu swojego założenia, stowarzyszenie spotkało się na dorocznym zgromadzeniu członków: podsumowano udane 10 lat i przedstawiono plany na kolejny rok.
Od ponad 10 lat z sukcesami ręka w rękę w stowarzyszeniu pracują konserwatorzy zabytków i przedstawiciele branży turystycznej, wspólnie działając na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego gotyku ceglanego. Początkowo uwagę na ten szczególny styl architektoniczny w latach 90-tych XX wieku zwróciła Niemiecka Fundacja Ochrony Zabytków (niem. Deutsche Stiftung Denkmalschutz) w ramach lokalnej, ograniczonej do terytorium północnych Niemiec inicjatywy „Drogi do gotyku ceglanego” (niem. „Wege zur Backsteingotik”). Kolejnym przedsięwzięciem był realizowany w latach 2002-2007 projekt unijny „Europejski Szlak Gotyku Ceglanego” (niem. „Europäische Route der Backsteingotik, EuRoB”). W projekcie tym uczestniczyły miasta z całego wybrzeża Bałtyku, aż po kraje bałtyckie i Szwecję. Stowarzyszenie zostało założone po zakończeniu realizacji projektu 26 września 2007 r.
Jak rozpoznać gotyk ceglany?
Najbardziej charakterystycznym elementem tego stylu jest oczywiście cegła – często jaskrawoczerwona, czasami jednak również żółtawa bądź szkliwiona na zielono lub czarno. Niektóre budynki zostały pomalowane na biało, a nawet na czerwono, przy czym fugi pociągnięto kolorem białym, by uzyskać wrażenie możliwie jednolitej, gładkiej ściany ceglanej. Rzucającą się w oczy, wyróżniającą gotyk cechę stanowią zakończone ostrołukiem okna i otwory drzwiowe. Znamy je m.in. ze słynnej paryskiej Katedry Notre-Dame czy z Katedry w Kolonii. Tego rodzaju zakończone ostrołukiem otwory okienne i drzwiowe występują nie tylko w gotyckich kościołach, lecz również w ratuszach czy bramach miejskich.
Inne charakterystyczne cechy gotyku
Kolejną cechę gotyku stanowi widoczne wewnątrz budynków tzw. sklepienie krzyżowo-żebrowe. Oznacza to, że sufit pomieszczenia posiada formę sklepienia, na którym znajdują się przebiegające krzyżowo żebra stanowiące jego elementy konstrukcyjne. Była to jedna z osobliwości gotyku. W czasach późniejszych żebra tworzyły sieci na całej powierzchni sklepienia. Kościoły często posiadały także łęki oporowe: są to umieszczone na zewnątrz ściany przypory połączone ze ścianą licznymi łękami, których zadaniem jest odciążenie ściany. Należy pamiętać, że w okresie gotyku starano się budować okna o jak największej powierzchni, w związku z czym oddziałujące na ściany siły trzeba było odprowadzać od dachu w inny sposób. Dzięki temu widziane od wewnątrz ściany sprawiają wrażenie filigranowych konstrukcji poprzedzielanych wielkimi powierzchniami okiennymi.
A czym jest neogotyk?
W przypadku kamieniczek, wież i zamków dla laika często pewną trudność stanowi rozróżnienie gotyku, renesansu i baroku ceglanego. Kamieniczki gotyckie często wieńczyła tzw. attyka schodkowa (niem. Stufengiebel); czasami posiadały one również zakończone ostrołukiem okna, jednak zazwyczaj należy zdać się na ocenę specjalisty. Podobnie sprawy przedstawiają się w przypadku pytania, czy dany przykład architektury gotyckiej powstał w średniowieczu, czy raczej na początku XX wieku – wówczas to bowiem odkrywano na nowo zarówno gotyk, jak i inne style architektoniczne. Styl wspomnianych nowszych budynków nazywamy neogotykiem.
Partnerzy Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego:
